Uyku günlük hayatta çok önemli yeri olan ve hepimizin ortak olarak yaptığı yaşamsal aktivitelerin başında yer almaktadır. Ancak bazılarımız bu yaşamsal aktiviteyi sorunsuz olarak gerçekleştirirken bazılarımız sorun yaşamaktadır. Uyku problemlerinde yaşanan bu problemler genelde çok önemsenmez ama aslında daha ciddi bir sağlık problemine işaret eden en önemli “kırmızı bayraklardan” biridir.
Uyku :
- Beyin hücrelerinin kendini yenilemesi,
- Beynin kendi nörolojik bütünlüğünü koruması ,
- Eklem ve kasların dinlenmesi,
- Biyolojik saatimizin düznlenmesinde kritik bir rol oynamaktadır.
Yetersiz uyku beynin ve vücudun bütün gelişimsel ve fonksiyonel alanlarını olumsuz yönde etkiler. Çocuğumuzun uyku düzeninin yetersiz veya zayıf olduğunu şu şekilde anlayabiliriz:
- Uykuya hazırlık evresi 30-45 dakikadan daha uzun sürüyorsa,
- Uykuya dalması 15-20 dakikadan uzunsa,
- Uykuya dalma esnasında odada başka birine ihtiyaç duyuyorsa ya da tek başına uyuyamıyorsa,
- Çok sık pozisyon değiştiriyorsa,
- Düzenli olarak geceleri uyanıyorsa,
- Düzenli bir uyku süresi yoksa mesela bir gece 6 saat diğer gece 10 saat uyuyorsa,
- Uyku süresi 3-5 yaş gurubu için 8 saatten az ve 6-13 yaş gurubu için 7 saatten az ise.
Kalitesiz uyku bir duyu bütünleme probleminin bir göstergesidir. Eğer çocuğunuz :
- Pijama giymekten hoşlanmıyorsa ya da belli kumaşa hassasiyeti varsa dokunsal algı problemi olabilir. Bir süre pijamasız yatırmayı deneyebilirsiniz.
- Çarşaflara karşı hassasiyeti varsa yine aynı şekilde dokunsal algı sorunlarından bahsederiz. Bu durumda çocuğunuzun ağırlığının yaklaşık 10’da biri ağılığında bir yorgan kullanmanızı öneririz.
- Banyo ya da duş yaparken mutsuz oluyorsa sabahları duş aldırmayı ya da akşam yemeğinden önce duş aldırmayı deneyin.
- Sizin yanınızda uyumak istiyorsa ya da yalnız uyuyamıyorsa yatağını duvar köşesine taşıyın ve kendisine büyük bir yastık verebilirsiniz.
- Çok sık pozisyon değiştiriyorsa ağır bir battaniye ile uyutabilirsiniz ve büyük beden bir t-shirt giydirebilirsiniz.
- Uyku esnasında sık sıkyataktan düşüyorsa ağır bir battaniye kullanarak ve yatağın etrafına düşmesini önleyici yastıklar koyarak sorunu çözebilirsiniz.
- En ufak bir sese bile uyanıyorsa ses geçirmez bir kulaklık kullanın.
- Diş macununa karşı hassasiyeti varsa uyumadan önce diş fırçalamayın. Sabahları ya da gün içerisinde de elektrikli diş fırçası kullanın ve tarçın ya da nane gibi aromatik ve yakıcı diş macunları kullanmamaya özen gösterin.
- Yatmadan önce ağır yiyeceklerden/atıştırmalıklardan uzak tutun. Bunu yerine daha hafif yiyecekler ya da sadece sakız gibi yenilmeyen ama çiğnenen ürünlerden faydalanabilirsiniz.
- Çocuğunuz yatakta yatarken sürekli etrafına bakınıyorsa görsel uyaran arayışı içindedir. Başucunda bir masa lambası kullanarak bu durumu çözebilirsiniz.
- Oda çok karanlık olmasına rağmen yine de ışıktan rahatsız oluyorsa kalın perdeler kullanın ve çocuğunuzun yatağını pencere kenarına koymamaya özen gösterin.
Kendimizden yola çıkarak düşünecek olursak nasıl ki biz iyi uyuyamadığımız gecelerin ertesi günü işlerimize devam etmekte zorluk yaşıyorsak, konsantrasyon problemlerimiz oluyorsa, kendimizi dikkatimizi toplamak adına kalem ucu kemirirken,tırnaklarımızı yerken ya da önümüzdeki boş sayfayı sebepsiz karalarken buluyorsak çocuğunuz da gün içerisinde benzer dikkat sorunları yaşayacak ve akranlarına oranla gerek akademik gerekse sosyal hayatta daha pasif olacaktır.
Kabaca özetleyecek olursak uyumadan önce :
- Akşam yemeğini uyku saatinden en az iki buçuk saat öncesinde yemeye özen gösterin,
- Uyumadan önce çok ağır egzersizler yapmayın ya da oyunlar oynamayın onunla,
- Hafif müzikler dinletin çok gürültülü ortamlardan kaçının,
- Ilık bir duş aldırın,
- Kitap okuyun,
- Uyunacak olan odanın karanlık olmasına özen gösterin.
Her bir stratejinin verimli olabilmesi için en az 2 hafta istikrarlı bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Çocugunuza bu süreç zarfında seçme şansı tanıyın( çarşaf rengi ve dokusunu seçme, gece lambasının nerede duracağına karar verme vb.) ve kesin bir çözüm bulana kadar denemeye devam edin.
İyi uykular:)
Selma Başak Duman
Fizyoterapist